زمان تقریبی مطالعه: 21 دقیقه
 

شبث بن ربعی مذحجی





ابو عبدالقدوس
[۱] ابن ‌سعد، محمد، الطبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، ج۶، ص۲۴۱، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۹۹۰.    
[۲] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۱۱، ص۶۶۵، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
[۳] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۳، ص۱۵۴، بیروت، دارالعلم للملایین، چاپ هشتم، ۱۹۸۶.    
شبث بن ربعی از کسانی بود که بنا بر نقل برخی از منابع هم ایام جاهلیت و هم دوران اسلام را درک کرده بود.
[۴] مسکویه، ابوعلی، تجارب الامم، تحقیق ابوالقاسم امامی، ج۲، ص۱۶۸، تهران، سروش، چاپ دوم، ۱۳۷۹ش.    
او در سپاه عمر بن سعد بود و در کربلا حضور داشت.


۱ - همراهی با پیامبر دروغین


زمانی که سجاح در سال یازدهم هجری ادعای پیامبری کرد با او همراه شد و اذان‌گوی مخصوص او گردید.
[۵] مسعودی، علی بن الحسین، التنبیه و الاشراف، تصحیح عبدالله اسماعیل الصاوی، ص۲۴۸، قاهره، دارالصاوی، افست قم، دار الثقافه الاسلامیه.    
[۶] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۲، ص۴۹۹، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
[۷] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، ج۱۲، ص۱۶۲، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
[۸] ابن‌ اثیر، علی بن ابی الکرم، الکامل فی التاریخ، ج۲، ص۲۱۱، بیروت، دارصادر-داربیروت، ۱۹۶۵.    
اما‌ اندکی بعد توبه کرد و به صفوف مسلمانان پیوست.

۲ - همراهی با امام علی


پس از به خلافت رسیدن امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) به ایشان پیوست. در واقعه جمل به مخالفت با امیرمؤمنان (علیه‌السّلام) برخاست و در کنار ابوموسی اشعری، مردم کوفه را از یاری حضرت (علیه‌السّلام) برحذر می‌داشت.
[۹] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۳، ص۴۹۸، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
[۱۰] ابن‌ اثیر، علی بن ابی الکرم، الکامل فی التاریخ، ج۳، ص۲۲۸-۲۲۹، بیروت، دارصادر-داربیروت، ۱۹۶۵.    

او از بنی‌تمیم حمایت می‌کرد و با ازد عمان مخالفت داشت به همین جهت به امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) توصیه می‌کرد که به ازدیان عمان اعتماد نکند و در بصره روی بنی‌تمیم حساب کند و به آنها اعتماد داشته باشد.
[۱۱] ثقفی کوفی، ابراهیم بن محمد، الغارات، تحقیق جلال‌الدین حسینی ارموی، ج۲، ص۳۹۴-۳۹۵، تهران، انجمن آثار ملی، ۱۳۵۳ش.    

شبث، در جنگ صفین، در کنار یاران امام علی (علیه‌السّلام) قرار گرفت و از سوی حضرت (علیه‌السّلام) فرماندهی بنی‌حنظله را در این جنگ بر عهده گرفت.
[۱۲] منقری، نصر بن مزاحم، وقعة الصفین، تحقیق عبدالسلام محمد‌هارون، ص۲۰۵، قاهره، المؤسسه العربیه الحدیثه، چاپ دوم، ۱۳۸۲.    
[۱۳] خلیفة بن خیاط، تاریخ خلیفة بن خیاط، تحقیق فواز، ص۱۱۸، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۹۹۵.    
[۱۴] دینوری، ابوحنیفه احمد بن داوود، الاخبار الطوال، تحقیق عبدالمنعم عامر مراجعه جمال الدین شیال، ص۱۷۳، قم، منشورات رضی، ۱۳۶۸ش.    
قبل از آغاز جنگ، شبث و عده‌ای دیگر از کوفیان به نمایندگی از سوی علی (علیه‌السّلام) نزد معاویه فرستاده شدند تا او را به سوی خدا و کتاب او و اطاعت از فرامین او دعوت کنند.
[۱۵] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، ج۳، ص۳۰۲، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
[۱۶] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۳، ص۵۶۹، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
[۱۷] ابن‌ اثیر، علی بن ابی الکرم، الکامل فی التاریخ، ج۳، ص۲۸۷، بیروت، دارصادر-داربیروت، ۱۹۶۵.    
پس از آغاز جنگ و در پی مکر عمرو بن عاص و به نیزه کردن قرآنها شبث از کسانی بود که خواهان توقف فوری جنگ شده، بر حکمیت پای می‌فشرد.
[۱۸] منقری، نصر بن مزاحم، وقعة الصفین، تحقیق عبدالسلام محمد‌هارون، ص۱۹۷-۱۹۸، قاهره، المؤسسه العربیه الحدیثه، چاپ دوم، ۱۳۸۲.    
[۱۹] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، ج۲، ص۳۳۶، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
[۲۰] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۵، ص۵، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    

پس از پایان نبرد صفین، او به همراه تعداد زیادی از کوفیان از سپاه امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) جدا شد و در صف خوارج جای گرفت و از سران ایشان گردید.
[۲۱] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، ج۲، ص۳۴۲، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
[۲۲] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۵، ص۶۳، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
[۲۳] مسکویه، ابوعلی، تجارب الامم، تحقیق ابوالقاسم امامی، ج۱، ص۵۵۵، تهران، سروش، چاپ دوم، ۱۳۷۹ش.    
[۲۴] ابن‌ اثیر، علی بن ابی الکرم، الکامل فی التاریخ، ج۳، ص۳۲۶، بیروت، دارصادر-داربیروت، ۱۹۶۵.    
اما‌ اندکی بعد توبه کرد و دوباره به سپاه امام (علیه‌السّلام) پیوست
[۲۵] خلیفة بن خیاط، تاریخ خلیفة بن خیاط، تحقیق فواز، ص۱۱۵، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۹۹۵.    
[۲۶] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، ج۲، ص۳۴۲، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
[۲۷] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۵، ص۹۱، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
و از سوی امام (علیه‌السّلام) فرماندهی جناح چپ لشکر کوفه را در جنگ نهروان بر عهده گرفت.
[۲۸] دینوری، ابوحنیفه احمد بن داوود، الاخبار الطوال، تحقیق عبدالمنعم عامر مراجعه جمال الدین شیال، ص۲۱۰، قم، منشورات رضی، ۱۳۶۸ش.    
[۲۹] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، ج۲، ص۳۶۲، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
[۳۰] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۵، ص۸۵، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
[۳۱] ابن‌ اثیر، علی بن ابی الکرم، الکامل فی التاریخ، ج۳، ص۳۴۵، بیروت، دارصادر-داربیروت، ۱۹۶۵.    


۳ - همراهی با معاویه


پس از شهادت علی (علیه‌السّلام) و واگذاری خلافت به معاویه شبث نیز از یاران و مریدان این خاندان گردید تا جایی که به درخواست زیاد بن ابیه، حاضر شد علیه حجر بن عدی شهادت دهد شهادتی که سرانجام منجر به شهادت حجر بن عدی و یارانش شد.
[۳۲] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، ج۵، ص۲۵۴، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
[۳۳] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۴، ص۲۰۰، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    

پس از مرگ معاویه با جریان شیعی کوفه همراه شد و به همراهی جمعی از اشراف کوفه، از امام حسین (علیه‌السّلام) برای آمدن به کوفه دعوت به عمل آورد. او در این نامه نوشته بود: «باغ و بستان سر سبز شده، میوه‌ها رسیده، نهرها لبریز گردیده است؛ لذا اگر مایلی، به سپاهی که برایت آماده شده، بپیوند.»
[۳۴] دینوری، ابوحنیفه احمد بن داوود، الاخبار الطوال، تحقیق عبدالمنعم عامر مراجعه جمال الدین شیال، ص۲۲۹، قم، منشورات رضی، ۱۳۶۸ش.    
[۳۵] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، ج۳، ص۱۵۸، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
[۳۶] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۵، ص۳۵۳، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
[۳۷] شیخ مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، ج۲، ص۳۸، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳.    

اما با آمدن ابن‌زیاد به شهر کوفه، شبث به او پیوست و به دستور او، به همراه جمعی از اشراف کوفه میان یاران مسلم بن عقیل رفت و آنها را از اطراف مسلم پراکنده ساخت.
[۳۸] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۵، ص۳۸۱، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
[۳۹] شیخ مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، ج۲، ص۵۲-۵۳، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳.    
[۴۰] ابن‌ اثیر، علی بن ابی الکرم، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۳۱، بیروت، دارصادر-داربیروت، ۱۹۶۵.    

اندکی پس از فرود آمدن امام حسین (علیه‌السّلام) و همراهانش در کربلا، عبیدالله بن زیاد نیروهایش را برای خروج از کوفه و رفتن به نخیله فرمان داد. شبث به خاطر نرفتن به کربلا، خود را به بیماری زد؛ اما ابن‌زیاد متوجه مکر او شد و به او گفت: «آیا خود را به مریضی می‌زنی؟ اگر در طاعت ما هستی جهت نبرد با دشمنان ما خارج شو.»
[۴۱] دینوری، ابوحنیفه احمد بن داوود، الاخبار الطوال، تحقیق عبدالمنعم عامر مراجعه جمال الدین شیال، ص۲۵۴، قم، منشورات رضی، ۱۳۶۸ش.    
[۴۲] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، ج۳، ص۱۷۸، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
[۴۳] کوفی، ابن ‌اعثم، الفتوح، تحقیق علی شیری، ج۵، ص۸۹-۹۰، بیروت، دارالاضواء، چاپ اول، ص۱۹۹۱.    
شبث نیز به ناچار با هزار سوار، راهی کربلا شد و به ابن‌سعد پیوست.
[۴۴] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، ج۳، ص۱۷۸، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
[۴۵] کوفی، ابن ‌اعثم، الفتوح، تحقیق علی شیری، ج۵، ص۸۹-۹۰، بیروت، دارالاضواء، چاپ اول، ص۱۹۹۱.    


۴ - فرماندهی پیاده‌نظام


شبث در روز عاشورا، از سوی عمر بن سعد عهده‌دار فرماندهی پیاده نظام گردید و در جنگ با فرزند رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) مشارکت جست.
[۴۶] دینوری، ابوحنیفه احمد بن داوود، الاخبار الطوال، تحقیق عبدالمنعم عامر مراجعه جمال الدین شیال، ص۲۵۶، قم، منشورات رضی، ۱۳۶۸ش.    
[۴۷] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، ج۳، ص۱۸۷، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
[۴۸] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۵، ص۴۲۲، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
[۴۹] شیخ مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، ج۲، ص۹۵، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳.    

گویا شبث به جهت بعضی اغراض پیکار با امام (علیه‌السّلام) را خوش نداشت و از آلوده شدن مستقیم دستانش به خون سیدالشهداء (علیه‌السّلام) ابا داشت از این‌رو به انحاء مختلف از کارهای محوله به او شانه خالی می‌کرد.
نقل شده پس از حمله همگانی‌ای که لشکر عمر بن سعد علیه سپاه‌ اندک امام (علیه‌السّلام) در صبح عاشورا، انجام دادند، سواره نظام سپاه امام (علیه‌السّلام)، رشادت‌های بی‌نظیری از خود به نمایش گذاردند به گونه‌ای که سپاه عظیم عمر بن سعد را به ستوه آوردند. از این‌رو عزرة بن قیس- فرمانده سواره نظام لشکر عمر بن سعد- از ابن‌سعد تقاضای اعزام تیرانداز کرد عمر از شبث بن ربعی خواست تا به مقابله با سواره نظام لشکر امام (علیه‌السّلام) برود؛ اما شبث از رفتن امتناع کرد و گفت: «سبحان اللَّه می‌خواهی پیر مضر و همه مردم شهر را با تیراندازان‌ بفرستی؟ کسی را جز من نیافتی که برای این کار بفرستی؟»
[۵۰] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۵، ص۴۳۶-۴۳۷، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
[۵۱] شیخ مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، ج۲، ص۱۰۴، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳.    
[۵۲] طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری باعلام الهدی، ج۱، ص۴۶۳، تهران، اسلامیه، چاپ سوم، ۱۳۹۰ق.    

او حتی در این روز عملکرد برخی از یاران عمر بن سعد را تقبیح می‌کرد و به صورت غیر علنی بدان اعتراض می‌کرد. (همانند تقبیح کشتن مسلم بن عوسجه و نیز زشت شمردن تهدید آتش زدن خیام توسط شمر بن ذی الجوشن.)
روایت شده که در عصر عاشورا امام حسین (علیه‌السّلام) در ضمن خطبه‌ای به نام شبث بن ربعی و برخی از اشراف کوفه که از حضرت (علیه‌السّلام) دعوت کرده بودند، اشاره کردند و نامه دعوتشان را به رخشان کشیدند؛ اما شبث و دیگران نیز که چاره‌ای جز انکار نمی‌دیدند در پاسخ، منکر چنین نامه‌ای شدند.
[۵۳] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، ج۳، ص۱۸۸، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
[۵۴] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۵، ص۴۲۵، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
[۵۵] شیخ مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، ج۲، ص۹۸، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳.    
[۵۶] ابن‌ اثیر، علی بن ابی الکرم، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۶۲، بیروت، دارصادر-داربیروت، ۱۹۶۵.    


۵ - همراهی با ابن زبیر


پس از مرگ یزید، شبث به عبدالله بن زبیر پیوست و با عبدالله بن مطیع گماشته ابن‌زبیر در کوفه- بیعت کرد. پس از ورود مختار بن ابی‌عبید ثقفی به کوفه، و هنگامی‌ که‌ اندیشه زبیریان بیشتر به قیام توابین معطوف بود شبث و گروهی دیگر از اشراف کوفه، آنان را متوجه خطر قیام مختار کرد و گفت: «سلیمان بن صرد خزاعی طالب جنگ با شماست؛ اما مختار در‌ اندیشه از بین بردن شما و ریشه کن کردن شماست.»
[۵۷] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، ج۶، ص۳۸۱، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
[۵۸] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۵، ص۵۸۰، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    


۶ - جنگ با مختار


با آغاز قیام مختار شبث و بسیاری دیگر از اشراف کوفه در حمایت از ابن‌ مطیع وارد جنگ با مختار شدند. او به همراه سه هزار نفر از سوی ابن‌مطیع به جنگ با مختار رفت؛ اما کاری از پیش نبرد و شکست خورد.
[۵۹] مسکویه، ابوعلی، تجارب الامم، تحقیق ابوالقاسم امامی، ج۲، ص۱۵۳، تهران، سروش، چاپ دوم، ۱۳۷۹ش.    
[۶۰] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۶، ص۲۳، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
[۶۱] ابن‌ اثیر، علی بن ابی الکرم، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۲۲۰، بیروت، دارصادر-داربیروت، ۱۹۶۵.    
پس از شکست همراه با ابن‌مطیع و دیگران به قصر پناه برد و زمان خروج ابن‌مطیع از کوفه جانشین او در قصر دارالاماره گردید.
[۶۲] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۶، ص۲۹، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
[۶۳] مسکویه، ابوعلی، تجارب الامم، تحقیق ابوالقاسم امامی، ج۲، ص۱۵۹، تهران، سروش، چاپ دوم، ۱۳۷۹ش.    
[۶۴] ابن‌ اثیر، علی بن ابی الکرم، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۲۲۴، بیروت، دارصادر-داربیروت، ۱۹۶۵.    

پس از به ثمر رسیدن قیام مختار، او و دیگر اشراف کوفه مترصد فرصتی مناسب بودند تا علیه مختار خروج کنند و قیامش را در هم بشکنند. سرانجام این فرصت با خروج ابراهیم بن مالک اشتر و یارانش از کوفه، جهت جنگ با عبیدالله بن زیاد فراهم شد. اما تلاشهای او و یارانش با بازگشت به موقع ابراهیم سودی نبخشید و آنان به سختی شکست خوردند.
[۶۵] مسکویه، ابوعلی، تجارب الامم، تحقیق ابوالقاسم امامی، ج۲، ص۱۵۳، تهران، سروش، چاپ دوم، ۱۳۷۹ش.    
[۶۶] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۶، ص۲۳، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
[۶۷] کوفی، ابن ‌اعثم، الفتوح، تحقیق علی شیری، ج۶، ص۲۶۰-۲۶۳، بیروت، دارالاضواء، چاپ اول، ص۱۹۹۱.    
[۶۸] ابن‌ اثیر، علی بن ابی الکرم، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۲۳۱-۲۶۶، بیروت، دارصادر-داربیروت، ۱۹۶۵.    
در این هنگام شبث بن ربعی نیز به مانند بسیاری از قتله کربلا به سوی بصره گریخت و در حالی که دم اسبش را بریده بود و گوشه‌ای اسبش را شکافته بود و فریاد واغوثاه سر می‌داد وارد بصره شد و به مصعب بن زبیر پیوست.
[۶۹] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، ج۶، ص۴۲۷-۴۲۸، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
[۷۰] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۶، ص۹۴، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
[۷۱] مسکویه، ابوعلی، تجارب الامم، تحقیق ابوالقاسم امامی، ج۲، ص۱۹۸، تهران، سروش، چاپ دوم، ۱۳۷۹ش.    

شبث مصعب را تا شهادت مختار همراهی کرد؛ پس از آن نیز مدتی با مصعب همراه بود و در جریان جنگ مصعب بن عمیر با خوارج مدتی عهده‌ دار فرماندهی نگهبانان در کوفه بود.
[۷۲] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، ج۷، ص۹، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    


۷ - همراهی با عبدالملک


سپس شبث با عبدالملک بن مروان همراه گردید و نقل شده که در نبرد با ازارقه شرکت جست.
[۷۳] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۶، ص۱۲۳-۱۲۴، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
[۷۴] ابن‌ اثیر، علی بن ابی الکرم، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۲۸۲-۲۸۴، بیروت، دارصادر-داربیروت، ۱۹۶۵.    

سال مرگ شبث بن ربعی در برخی از منابع سال هفتاد هجری ذکر شده است.
[۷۵] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۳، ص۱۵۴، بیروت، دارالعلم للملایین، چاپ هشتم، ۱۹۸۶.    

برخی از منابع از او به عنوان یکی از راویان حدیث یاد کرده‌اند که احادیثی را از علی بن ابیطالب (علیه‌السّلام) و حذیفه روایت کرده است.
[۷۶] ابن‌ حبان، الثقات، ج۴، ص۳۷۱، حیدرآباد، چاپخانه مجلس دائرة المعارف العثمانیه، مؤسسه الکتب الثقافیه.    
[۷۷] ذهبی، شمس‌ الدین محمد، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، تحقیق عمر عبدالسلام تدمری، ج۶، ص۳۹، بیروت، دارالکتاب العربی، چاپ دوم، ۱۹۹۳.    


۸ - پانویس

 
۱. ↑ ابن ‌سعد، محمد، الطبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، ج۶، ص۲۴۱، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۹۹۰.    
۲. ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۱۱، ص۶۶۵، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
۳. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۳، ص۱۵۴، بیروت، دارالعلم للملایین، چاپ هشتم، ۱۹۸۶.    
۴. ↑ مسکویه، ابوعلی، تجارب الامم، تحقیق ابوالقاسم امامی، ج۲، ص۱۶۸، تهران، سروش، چاپ دوم، ۱۳۷۹ش.    
۵. ↑ مسعودی، علی بن الحسین، التنبیه و الاشراف، تصحیح عبدالله اسماعیل الصاوی، ص۲۴۸، قاهره، دارالصاوی، افست قم، دار الثقافه الاسلامیه.    
۶. ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۲، ص۴۹۹، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
۷. ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، ج۱۲، ص۱۶۲، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
۸. ↑ ابن‌ اثیر، علی بن ابی الکرم، الکامل فی التاریخ، ج۲، ص۲۱۱، بیروت، دارصادر-داربیروت، ۱۹۶۵.    
۹. ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۳، ص۴۹۸، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
۱۰. ↑ ابن‌ اثیر، علی بن ابی الکرم، الکامل فی التاریخ، ج۳، ص۲۲۸-۲۲۹، بیروت، دارصادر-داربیروت، ۱۹۶۵.    
۱۱. ↑ ثقفی کوفی، ابراهیم بن محمد، الغارات، تحقیق جلال‌الدین حسینی ارموی، ج۲، ص۳۹۴-۳۹۵، تهران، انجمن آثار ملی، ۱۳۵۳ش.    
۱۲. ↑ منقری، نصر بن مزاحم، وقعة الصفین، تحقیق عبدالسلام محمد‌هارون، ص۲۰۵، قاهره، المؤسسه العربیه الحدیثه، چاپ دوم، ۱۳۸۲.    
۱۳. ↑ خلیفة بن خیاط، تاریخ خلیفة بن خیاط، تحقیق فواز، ص۱۱۸، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۹۹۵.    
۱۴. ↑ دینوری، ابوحنیفه احمد بن داوود، الاخبار الطوال، تحقیق عبدالمنعم عامر مراجعه جمال الدین شیال، ص۱۷۳، قم، منشورات رضی، ۱۳۶۸ش.    
۱۵. ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، ج۳، ص۳۰۲، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
۱۶. ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۳، ص۵۶۹، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
۱۷. ↑ ابن‌ اثیر، علی بن ابی الکرم، الکامل فی التاریخ، ج۳، ص۲۸۷، بیروت، دارصادر-داربیروت، ۱۹۶۵.    
۱۸. ↑ منقری، نصر بن مزاحم، وقعة الصفین، تحقیق عبدالسلام محمد‌هارون، ص۱۹۷-۱۹۸، قاهره، المؤسسه العربیه الحدیثه، چاپ دوم، ۱۳۸۲.    
۱۹. ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، ج۲، ص۳۳۶، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
۲۰. ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۵، ص۵، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
۲۱. ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، ج۲، ص۳۴۲، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
۲۲. ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۵، ص۶۳، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
۲۳. ↑ مسکویه، ابوعلی، تجارب الامم، تحقیق ابوالقاسم امامی، ج۱، ص۵۵۵، تهران، سروش، چاپ دوم، ۱۳۷۹ش.    
۲۴. ↑ ابن‌ اثیر، علی بن ابی الکرم، الکامل فی التاریخ، ج۳، ص۳۲۶، بیروت، دارصادر-داربیروت، ۱۹۶۵.    
۲۵. ↑ خلیفة بن خیاط، تاریخ خلیفة بن خیاط، تحقیق فواز، ص۱۱۵، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۹۹۵.    
۲۶. ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، ج۲، ص۳۴۲، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
۲۷. ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۵، ص۹۱، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
۲۸. ↑ دینوری، ابوحنیفه احمد بن داوود، الاخبار الطوال، تحقیق عبدالمنعم عامر مراجعه جمال الدین شیال، ص۲۱۰، قم، منشورات رضی، ۱۳۶۸ش.    
۲۹. ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، ج۲، ص۳۶۲، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
۳۰. ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۵، ص۸۵، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
۳۱. ↑ ابن‌ اثیر، علی بن ابی الکرم، الکامل فی التاریخ، ج۳، ص۳۴۵، بیروت، دارصادر-داربیروت، ۱۹۶۵.    
۳۲. ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، ج۵، ص۲۵۴، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
۳۳. ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۴، ص۲۰۰، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
۳۴. ↑ دینوری، ابوحنیفه احمد بن داوود، الاخبار الطوال، تحقیق عبدالمنعم عامر مراجعه جمال الدین شیال، ص۲۲۹، قم، منشورات رضی، ۱۳۶۸ش.    
۳۵. ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، ج۳، ص۱۵۸، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
۳۶. ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۵، ص۳۵۳، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
۳۷. ↑ شیخ مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، ج۲، ص۳۸، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳.    
۳۸. ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۵، ص۳۸۱، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
۳۹. ↑ شیخ مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، ج۲، ص۵۲-۵۳، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳.    
۴۰. ↑ ابن‌ اثیر، علی بن ابی الکرم، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۳۱، بیروت، دارصادر-داربیروت، ۱۹۶۵.    
۴۱. ↑ دینوری، ابوحنیفه احمد بن داوود، الاخبار الطوال، تحقیق عبدالمنعم عامر مراجعه جمال الدین شیال، ص۲۵۴، قم، منشورات رضی، ۱۳۶۸ش.    
۴۲. ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، ج۳، ص۱۷۸، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
۴۳. ↑ کوفی، ابن ‌اعثم، الفتوح، تحقیق علی شیری، ج۵، ص۸۹-۹۰، بیروت، دارالاضواء، چاپ اول، ص۱۹۹۱.    
۴۴. ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، ج۳، ص۱۷۸، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
۴۵. ↑ کوفی، ابن ‌اعثم، الفتوح، تحقیق علی شیری، ج۵، ص۸۹-۹۰، بیروت، دارالاضواء، چاپ اول، ص۱۹۹۱.    
۴۶. ↑ دینوری، ابوحنیفه احمد بن داوود، الاخبار الطوال، تحقیق عبدالمنعم عامر مراجعه جمال الدین شیال، ص۲۵۶، قم، منشورات رضی، ۱۳۶۸ش.    
۴۷. ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، ج۳، ص۱۸۷، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
۴۸. ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۵، ص۴۲۲، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
۴۹. ↑ شیخ مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، ج۲، ص۹۵، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳.    
۵۰. ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۵، ص۴۳۶-۴۳۷، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
۵۱. ↑ شیخ مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، ج۲، ص۱۰۴، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳.    
۵۲. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری باعلام الهدی، ج۱، ص۴۶۳، تهران، اسلامیه، چاپ سوم، ۱۳۹۰ق.    
۵۳. ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، ج۳، ص۱۸۸، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
۵۴. ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۵، ص۴۲۵، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
۵۵. ↑ شیخ مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، ج۲، ص۹۸، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳.    
۵۶. ↑ ابن‌ اثیر، علی بن ابی الکرم، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۶۲، بیروت، دارصادر-داربیروت، ۱۹۶۵.    
۵۷. ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، ج۶، ص۳۸۱، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
۵۸. ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۵، ص۵۸۰، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
۵۹. ↑ مسکویه، ابوعلی، تجارب الامم، تحقیق ابوالقاسم امامی، ج۲، ص۱۵۳، تهران، سروش، چاپ دوم، ۱۳۷۹ش.    
۶۰. ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۶، ص۲۳، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
۶۱. ↑ ابن‌ اثیر، علی بن ابی الکرم، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۲۲۰، بیروت، دارصادر-داربیروت، ۱۹۶۵.    
۶۲. ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۶، ص۲۹، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
۶۳. ↑ مسکویه، ابوعلی، تجارب الامم، تحقیق ابوالقاسم امامی، ج۲، ص۱۵۹، تهران، سروش، چاپ دوم، ۱۳۷۹ش.    
۶۴. ↑ ابن‌ اثیر، علی بن ابی الکرم، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۲۲۴، بیروت، دارصادر-داربیروت، ۱۹۶۵.    
۶۵. ↑ مسکویه، ابوعلی، تجارب الامم، تحقیق ابوالقاسم امامی، ج۲، ص۱۵۳، تهران، سروش، چاپ دوم، ۱۳۷۹ش.    
۶۶. ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۶، ص۲۳، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
۶۷. ↑ کوفی، ابن ‌اعثم، الفتوح، تحقیق علی شیری، ج۶، ص۲۶۰-۲۶۳، بیروت، دارالاضواء، چاپ اول، ص۱۹۹۱.    
۶۸. ↑ ابن‌ اثیر، علی بن ابی الکرم، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۲۳۱-۲۶۶، بیروت، دارصادر-داربیروت، ۱۹۶۵.    
۶۹. ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، ج۶، ص۴۲۷-۴۲۸، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
۷۰. ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۶، ص۹۴، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
۷۱. ↑ مسکویه، ابوعلی، تجارب الامم، تحقیق ابوالقاسم امامی، ج۲، ص۱۹۸، تهران، سروش، چاپ دوم، ۱۳۷۹ش.    
۷۲. ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، ج۷، ص۹، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
۷۳. ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۶، ص۱۲۳-۱۲۴، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
۷۴. ↑ ابن‌ اثیر، علی بن ابی الکرم، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۲۸۲-۲۸۴، بیروت، دارصادر-داربیروت، ۱۹۶۵.    
۷۵. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۳، ص۱۵۴، بیروت، دارالعلم للملایین، چاپ هشتم، ۱۹۸۶.    
۷۶. ↑ ابن‌ حبان، الثقات، ج۴، ص۳۷۱، حیدرآباد، چاپخانه مجلس دائرة المعارف العثمانیه، مؤسسه الکتب الثقافیه.    
۷۷. ↑ ذهبی، شمس‌ الدین محمد، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، تحقیق عمر عبدالسلام تدمری، ج۶، ص۳۹، بیروت، دارالکتاب العربی، چاپ دوم، ۱۹۹۳.    


۹ - منبع


• سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «قاتلان امام حسین (علیه‌السّلام)»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۳/۲۰.    


رده‌های این صفحه : تابعین | دشمنان امام حسین | رجال | قیام مختار | لشکریان ابن سعد | نهضت عاشورا | همرزمان امام علی در جنگ جمل




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.